Yar bana bir yolculuk

Santa Cruz’da arkadaşlarımdan ayrıldıktan sonra 30 Bolivianos’a Samaipata için otobüs biletimi aldım. Otobüs bileti dediğime bakmayın. Samaipata için otobüs yazıhaneleri var ama otobüs değil taksi dolmuş benzeri araçlar ile gidiyorsunuz Samaipata’ya.

Samaipata Express'in yazıhanesi.

Samaipata Express :)

Yol çok güzeldi en azından asfalttı

Dolmuş şoförü kötü ruhlara karşı önlemini almış

Yol boyunca bol bol fotoğraf çektim

Bolivya'nın bu bölgesi çok güzel bitki örtüsüne sahip

Samaipata Santa Cruz’a yaklaşık 3 saat uzaklıkta bizim Şirince’ye benzeyen bir kasaba. Aynı Şirince gibi adım başı pansiyon ve tur operatörleri ile karşılaşmak mümkün. Akşama doğru Samaipata’ya vardığımda hemen kalacak yer aramaya başladım.

Samaipata

Gittiğim hostellerin hepsi doluydu en son Posada del Sol isimli hosteli buldum. Hosteli Teksaslı Trent ve karısı Chary işletiyor. Hostele girdiğimde bar kısmında Trent yanında başka birisi ile beraber oturmuş içiyordu. Ayağa kalkıp coşkuyla “Hoş geldin! Gel önce soluklan bir şeyler iç” dedi. Yok dedim kalacak yer işini halletmem lazım önce. Trent, orası kolay otur önce bir şeyler iç hallederiz, dedi. Sırtımda çanta dilim dışarı çıkmış soluk soluğaydım, ikinci kez yapılan teklife hayır diyemedim. Trent beraber içki içtiği adamı tanıştırdı, 12 senedir Samaipata’da tur operatörlüğü yapan bir almandı yanındaki, Frank. Trent ve Frank ile oturup birer bira içtik. Onlara Paraguay’da başıma gelen tersliklerden bahsettiğimde ikisi de çok üzüldü. Paraguay askerinin rüşvet isteme geleneğini daha önceden de duymuşlar ama ilk ağızdan hiç dinlememişler. Sel olayı ilerleyen günlerde aramızda hep espri konusu oldu hem Frank hem de Trent bana bu konuda sürekli takıldılar.

Hostelin barı

Hostelin bahçesi. Bu bölge soğuk olduğu için ısıtıcılar var

Posada del Sol hem misafirperverlikleri açısından hem de temizlik açısından gerçekten güzel bir Hostel. Her odada mutfak var ve kullanabiliyorsunuz. Tek kişilik oda 110 Bs, Dorm odalar ise 50 Bs. Dorm odaların en güzel yanı sadece 4 yatak olması. Bir de peşin para falan istemiyorlar. Çıkış yaparken para ödüyorsunuz. Çamaşır yıkama servisi de var ve güzel yanı çamaşırların güneşte kurutulması. Hostelin tek eksik yanı Wireless olmaması ama bu hostelin kabahati değil Samaipata’da internet oldukça sorunlu. Adsl yok.   Şuradan Hostele ulaşabilirsiniz http://www.laposadadelsol.net/

Ertesi gün biraz etrafı gezdim. Kasaba bir uçtan bir uca 10 dakika sürüyor zaten. Ama kesinlikle huzurlu sessiz bir kasaba. İnsan aylarca burada kalabilir. Kasaba çevresinde gezmek için bir çok önemli alan var. Amboro denilen doğa parkı ve El Fuerte isimli İnka yerleşimi bu yerlerin en önemlileri.

Samaipata

Meydanda müzisyen

Meydandaki kilise

Samaipata sokakları

Samaipata

Benim de çocuklu fotoğrafım olsun dedim

İlk iş hemen pazar yerini keşfettim

Pazar yeri

Pazar yeri

Pazar yeri

Pazar yeri

Kaldırım sohbetleri

Samaipata

Samaipata

Samaipata

Otelde Peter isimli 70 yaşlarında bir Amerikalı ile tanıştım. Tek başına dünyayı geziyormuş hatta bu ikinci turuymuş. Önceden iki kere daha Güney Amerikayı gezmiş. Peter yalnız başına olduğu için yanından Kindle’ını eksik etmiyor. Sürekli kitap okuyor. Yalnızlıktan canı fazlası ile sıkılmış herhalde, bana, “eğer El fuerte’ye gideceksen beraber gidelim” diye teklifte bulundu. Kendisi önceden bir kere gitmiş şimdi ikinci kez gitmek istiyormuş. Tamam dedim beraber gidelim.

İkimiz beraber bilgi almak için RoadRunner diye tur şirketi işleten Frank’in yerine gittik. Sağolsun Frank bize Samaipata ve çevresindeki yerler ile ilgili ne bilmemiz gerekiyorsa anlattı. Yolunuz Samaipata’ya düşerse Frank’in işyerine kesin uğrayın.

Frank'in acentası

Frank Amboro için tur fiyatlarını verdikten sonra El fuerte için bana ihtiyacınız yok, şuradan taksiye binip gidersiniz kapıdan da rehber tutabilirsiniz dedi. Taksi sizi El Fuerte’ye bırakıp 2 saat sonra dönüp sizi alarak Samaipata’ya getirmek için 80 Bs ister, rehber ise 70 bs ister dedi. Frank’e teşekkür edip dışarı çıktık. Bu sırada Trent ve karısı ile karşılaştık. Bir süre sohbet ettikten sonra otele geri döndük. Otelde ertesi gün bizimle El Fuerte’ye gelmek isteyen var mı diye diğer otel müşterilerine sorduk. Sonuçta taksi iki kişi için de 80 bs istiyor 4 kişi için de. Ama bulamadık.

Ertesi gün erkenden kalkıp taksi çağırdık ve El Fuerte’ye doğru yola çıktık. El Fuerte’nin Samaipata’ya uzaklığı toplasanız 10 km ya var ya yok ama o sıcakta yokuş yukarı dağlara doğru yayan tırmanmak hiç akıl karı değil. İşin doğrusu doğru düzgün yol yok, bizim Türkiye’de taksileri 1000 lira versen o yola sokamazsın. Güç bela El Fuerte’nin kapısına vardık.

El Fuerte giriş kapısı

Görevlinin torunu ile hemen arkadaş olduk

El Fuerte gişesindeki görevli belki beni bedava içeri alır diye “Ben Turist Rehberiyim, buraya grup getireceğim önce öğrenmeye geldim” diyerek rehberlik kokartımı gösterdim. Ama yemedi. Paşa Paşa giriş ücretimi ödedim. Kapıdaki görevliye rehber bulup bulamayacağımızı sordum. İki rehber varmış ama şu an ikisi de içeride turist gezdiriyormuş. 15 dakika beklerseniz gelir dediği için Peter ile beraber bir süre bekledik. Gelen giden olmayınca bari kendi başımıza gezelim dedik. Yerleşim yüksekçe bir dağın üzerinde ve Bolivyalılar çok güzel bir park alanı yapmışlar. Bütün gezi alanını seyir terasları, asma köprülerle çevirmişler. Bütün yerleşimi güzelce geziyor fotoğraflıyorsunuz. 20 adımda bir çöp tenekeleri var ve hepsi pırıl pırıl, tertemiz. Ören yeri küçük olmasına rağmen, çimleri kesen, dalları budayan 6-7 işçi vardı. Bu işçilere gişe görevlisi ve bekçileri de eklerseniz bu küçücük ören yerinde 10 civarı insan çalışıyordu. Bir de bu bahsettiğim antik yerleşim sıradan turistleri cezbedecek görsel malzemeye de sahip değil. Bir kült alanı ve 5-6 kulübe temelinden oluşuyor. Ama buna rağmen korumasını, düzenlemesini ve pazarlamasını bilmiş Bolivyalılar. Sırf bu antik yerleşim sayesinde koca bir kasaba ekmek yiyor. Bolivyalıları gerçekten kutlamak lazım.

Bolivya devletine helal olsun. Ören yerinde bir sürü sabit çalışan var

Bolivyalılar ören yerinde 50 metrede bir seyir terasları yapmışlar

Aklıma bizim kendi kaderine terkedilmiş zavallı antik yerleşimlerimiz geldi. Düşünsenize Türkiye’de  neredeyse her 20 kilometrede bir ören yeri var ve ne yazık ki bu antik yerleşimlerin yüzde 90’ı kendi haline bırakılmış, sahipsiz. Bırakın çevre düzenlemesi yapacak, otları yolacak çalışan bulmayı çoğunda bekçi bile yok. Bekçi olmadığı için kışları ören yerleri, hazine avcılarının oyun alanı haline geliyor. Mesela bir Aizonai’yi düşünün. Arkeoloji ile yakından uzaktan alakası olmayan herhangi bir turistin bile tüylerini diken diken edecek bir yerleşim Aizonai. Ama gelin görün ki bir tane bile tur otobüsü yanaşmıyor. Eskaza bir turist grubu yolunu kaybedip oraya gelecek olsa ne tuvalet, ne bekçi ne de bilgi alabilecekleri bir Enformasyon bürosu var. Mesela birazdan fotoğrafını koyacağım kült alanını görünce aklıma daha önce çalıştığım kazılardan biri olan Daskyleion antik kenti geldi. Daskyleion’da da benzer bir kült alanı var. Düşünsenize Manyas gölüne nazır bir Pers kenti var ve çok güzel korunmuş bir kült alanı var bu kentin. Pers kelimesi ile Manyas gölü yan yana gelince bile büyülü bir etki oluşuyor. Ama nedense biz bunu pazarlayamıyoruz. Sırf 300 filmi üzerinden bile pazarlarsın bunu. Devletiin buna benzer yüzlerce kente acilen ışıklandırma tesisatı kurması, bekçi ataması, kent girişlerine gişe koyması, her kente 2-3 daimi çalışan ataması gerekiyor. Keşke bir şeyler değişse bizim ülkemizde. Ama nedense umutsuzum. Müze ve ören yerlerinin bırakın Almanya standartlarına, Bolivya standartlarına gelmesi bile çok şeyi değiştirecektir. Aklıma gelmişken bizim ülkemizde arkeologların müzelere para verip girdiğini biliyor muydunuz?

Neyse konuyu dağıtmayalım. Peter ile kenti gezmeye başlamıştık. Yolda Şilili bir baba oğul ile karşılaştık ve onlarla beraber gezmeye başladık. 5 dakika sonra yanımıza bir rehber geldi. 70 Bolivianos’a bizleri gezdirebileceğini söyledi. Şilili baba oğula eğer isterlerse ücreti paylaşabileceğimizi söyledik. Onlar da kabul edince hep beraber yerleşimi gezmeye başladık.

Bir diğer teras

Rehberimiz hazırlıklı gelmiş, elinde kent ile ilgili çizimler ve fotoğraflar vardı. Detaylı bir şekilde kenti bize anlattı. El Fuerte İnkaların, Guaraniler ile sınırını oluşturan önemli bir yerleşimmiş. Bir tane büyük bir kült alanı var. Kabartma şeklinde jaguar ve pumalar ile süslenmiş alanın üzerinde dikine oyulmuş kanallar ve bu kanalların içerisinde zigzaglar var. Yukarıdan rahip kanala kan, chica benzeri sıvı sunu döktüğü zaman, sıvı zigzagların içerisine doluyor ve kayanın üzerinde bir yılan şekli beliriyor. Kutsal alanın yan tarafındaki yamaca tiyatro misali oturma yerleri oyulmuş, oturma yerlerinin hemen önünde ise irili ufaklı nişler var. bu nişlerin içerisinde tanrı ve tanrıça heykelcikleri varmış zamanında. Bu tiyatro yamacının hemen karşısında ise büyük bir gösteri alanı var. Bu bahsettiğim kutsal alan ve tiyatro yapısı dışında karşımıza 5-6 kulübe temeli çıkıyor. Bazıları özensiz bir biçimde restore edilmiş olan bu kulübeler dışında başka bir mimari yapı yok.

Kült alanı

El fuerte

libasyon yapılan kanallar, sıvı dolunca zigzaglar yılan gibi gözüküyor

Rehberimiz yanındaki resimlerden bize nasıl sunu yapıldığını gösteriyor

Mimari yapılara basılmadan dolaşılmasıi için her yere köprüler ve teraslar yapılmış

Şilililer, rehberimiz ve Peter

Yukarıda gördüğünüz yatay işlenmiş kısımlar tiyatronun oturma sıraları oluyor, nişler ise kült objeleri için

Genel görünüş

Dini gösterilerin yapıldığı alan

Oturma sıraları bu fotoğrafta daha iyi görülüyor

Bu da sen aslında Türkiye'desin bu fotoğrafları google'dan buluyorsun diyenler için gelsin

Gösteri alanından oturma sıralarına bakış

El fuerte'yi gezdikten sonra giriş biletinizi atmayın, müzeye de aynı bilet ile giriyorsunuz. Müzede El fuerte ile ilgili bilgilendirici video izleyebilirsiniz

El Fuerte'nin müzedeki maketi